Taşınmazın tapusunun iptal edilmesi kamu yararına dayalı meşru amaç içerse de idarenin hatasından kaynaklanan sebeple mülkten yoksun bırakılan kişinin mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin ölçüsüz olduğuna hükmedilmiştir
Somut olayda uyuşmazlık konusu taşınmaz, tapuda başvurucu adına kayıtlı oldugu hâlde taşınmazın kıyı kenar çizgisinde kaldığı gerekçesiyle tapusu iptal edilmiştir. Başvurucu kamu yararı gözetilerek Mahkeme tarafından iptal edilen tapusu için tazminat ödenmesi talebinde bulunmuştur. Mülkiyetten yoksun bırakmaya yol açan bu müdahalenin, kamunun yararı ile bireylerin hakları arasında olması gereken adil dengeyi ne ölçüde bozduğu hususu değerlendirme altına alınacaktır.
BAŞVURUCUNUN İDDİALARI:
Başvurucu;
-Satın aldığı tapulu taşınmazın kıyı kenar çizgisinde kaldığı gerekçesiyle tapusunun bedelsiz olarak iptal edilmesi nedeniyle kamu yararı ile bireysel yarar arasındaki dengenin bozulduğunu ve bu sebeple mülkiyet hakkının ihlal edildiğini,
-Tacir olmanın iptal edilen tapusu için tazminat davası açmaya engel oluşturmadığını,
-Mahkemenin bu yöndeki yorumunun eşitlik ilkesiyle uyumlu olmadığını,
-Tapunun iptal edilmesinin olası görülerek taşınmazın satın alınmış olmasının da devletin tazminat ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmadığını,
ileri sürmüştür.
ANAYASA MAHKEMESİNİN MÜLKİYET HAKKINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRDİĞİ ÖLÇÜTLER AŞAĞIDA SIRALANMIŞTIR:
I-) Mülkiyet hakkına yönelik müdahalenin Anayasa’ya uygun olabilmesi için müdahalenin kanuna dayanması, kamu yararı amacı tasıması ve ayrıca ölçülülük ilkesi gözetilerek yapılması gerekmektedir.
a-)KANUNİLİK: Müdahalenin kanuna dayalı olması, müdahaleye ilişkin yeterince ulaşılabilir, belirli ve öngörülebilir kanun hükümlerinin bulunmasını gerektirmektedir.
b-)MEŞRU AMAÇ: Anayasa’nın 13. ve 35. maddeleri uyarınca mülkiyet hakkı ancak kamu yararı amacıyla sınırlandırılabilmektedir.
c-)ÖLÇÜLÜLÜK: Anayasa’nın 13. maddesinde yer alan ölçülülük ilkesi elverişlilik, gereklilik ve orantılılık olmak üzere üç alt ilkeden oluşmaktadır.
Ölçülülük ilkesi gereği kişilerin mülkiyet hakkının sınırlandırılması hâlinde elde edilmek istenen kamu yararı ile bireyin hakları arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir. Bu adil denge, başvurucunun şahsi olarak aşırı bir yüke katlandığının tespit edilmesi durumunda bozulmuş olacaktır.
ANAYASA MAHKEMESİ’NİN İLGİLİ KARAR’INDA
I-)Tapu kayıtlarının oluşturulması ve tutulması kamu makamlarının gözetiminde olduğuna göre kıyı kenar çizgisinin içinde kalmasına rağmen hatalı olarak bu kayıtların oluşturulması hâlinde de yine devletin sorumlu olması gerektigine,
II-)Kıyıların korunması bağlam ında müdahalenin kamu yararına dayalı meşru bir amacı bulunmakta ise de devletin verdiği tapuya dayanarak mülkiyet hakkı sahibi olan başvurucunun da menfaatlerinin gözetilmesi ve bu çerçevede idarenin hatalı işleminin bütün sonuçlarının başvurucuya yüklenmemesi gerektiğine,
III-)Tapunun iptal edilmesi karşılığında tazminat ödenmesinin başvurucuya yüklenen külfeti hafifletecek ve kamu yararı ile bireysel menfaatlerin dengelenmesini sağlayacak önemli bir araç olduğunu,
IV-)Kamu otoritelerinin kamu yararını gözeterek başvurucunun tapusunu iptal etmesinden doğan sorumluluğunun ticaret hukuku ilkelerine atıfla ortadan kaldırılması kabul edilebilir olmadığına,
V-)Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkı Hazine tarafından iptal davasına konu edilen bir taşınmazı satın alan kişi yönünden de caridir. Salt “Davalıdır.” kaydı bulunan taşınmazın başka bir kişiye satılmış olması, tapu sicilini doğru oluşturma sorumluluğunu ihlal etmesinin sonuçlarına katlanmaktan devleti kurtarmaması gerektiğine,
değinilmiştir.
Yukarıda bahsedilen gerekçeler çerçevesinde Anayasa Mahkemesi; söz konusu müdahaleyle, başvurucuya aşırı bir külfet yüklenmiş olup başvurucunun mülkiyet hakkı ile kamu yararı arasındaki adil dengenin başvurucu aleyhine bozulduğuna ve mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin ölçüsüz olduğuna karar verip Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildigine oy çokluğuyla hükmetmiştir.